Vipassana meditatie

Ik heb weer een nieuwe blog geschreven, dit keer over mijn 10 daagse vipassana meditatie cursus, voor www.magazijn.nu, maar omdat ie hier en daar ingekort is, zet ik hem hier ook online...

10 dagen. Niet praten. Niet liegen. Niet stelen. Niet doden. Geen seks. Geen mannen. Geen vlees. Geen alcohol, sigaretten of drugs. Geen oogcontact. Geen telefoon. Geen internet. Geen schrijfgerei. Geen religieuze uitingen. 10 uur per dag mediteren.
- De regels en de routine-
 
“De eerste 3 dagen zijn het zwaarst”
“Wat zul jij daar een rust voelen!”
 “Het niet praten is het moeilijkst!”
Niets bleek minder waar…
 
Om 4:00 in de ochtend gaat de eerste gong, om 4:20 de tweede. Je mag kiezen, in de meditatiehal mediteren of in je kamer. Ik kies voor het laatste, ik ga nu echt die kou niet in naar de meditatiehal, die zo’n 2 minuten lopen is. Ik heb slecht geslapen. Om 21:30 ging gisteren het licht al uit en ik denk dat ik om 2:00 uur sliep.
Gisteravond hebben we in de meditatiehal te horen gekregen hoe we moeten mediteren, namelijk door je te concentreren op je natuurlijke ademhaling door je neus.
Ik val een paar keer in slaap tijdens het mediteren. Om 5:30 besluit ik om te vallen en een dutje te doen.
Om 6:30 gaat de gong weer, ontbijt! Dit bestaat uit rijstepap, met de keuze uit muesli, zaden en fruit. Daarnaast heerlijk biologisch brood met de keuze uit pindakaas en jam. 
Iets wat warm is en klonten heeft lust ik niet, dus ik eet brood met pindakaas, wat de rest van de 10 dagen mijn ontbijt zal zijn. De rest van de eerste dag blijf ik in slaap vallen tijdens de meditatie.
 
 Je bent 3 keer per dag verplicht om een uur in de hal te mediteren tijdens de groepsmeditatie. Die zijn van 8:00-9:00, van 14:30 tot 15:30 en van 6:00 tot 7:00.
Van 19:30 tot 20:30 krijgen we via de beamer een les van de leraar S. N. Goenka te zien.  We hebben 1,5 uur vrij tijdens het ontbijt, 2 uur tijdens de lunch, waar we warm, vegetarisch eten krijgen, en 1 uur tijdens het diner, waar we 2 stuks fruit krijgen.  
De eetmomenten worden de belangrijkste momenten van de dag. Iedereen staat al in een rij te wachten voor de eetzaal tot de gong gaat en we binnen worden gelaten. Nog nooit ben ik een dag zonder vlees geweest in mijn leven, maar ik mis het geen seconde. Dit eten is heerlijk. Zelfs mijn poep is vegetarisch geworden, aan de groene kleur te zien. En de brownie op dag 5 is het lekkerste wat ik ooit in mijn leven heb gegeten. Sowieso smaakt alles beter als je in stilte eet en uitkijkt over een waanzinnig uitzicht op de Blue Mountains.
 
 
 “Jij irritant rotkind. Jij vreselijk, afgrijselijk rotwezen. Ik haat je! Ga uit mijn weg! Je blokkeert de weg naar mijn eten! Jezus, wat ben jij egoistisch! Met die stomme knot op je hoofd! Uit mijn weg! Nu!”
- Niet praten-
 
Tijdens het diner op de avond van de aankomst mogen we nog praten, maar meteen daarna is dat voorbij. Na de eerste meditatie gaat de “noble silence” in. Niet praten betekent ook geen oogcontact maken, ook geen glimlach of een kuchje. Je moet doen alsof je helemaal alleen bent. Alhoewel het niet praten an sich makkelijk is, zijn de gevolgen ervan moeilijk.
Je geduld word enorm op de proef gesteld. Als iemand de weg naar het eten blokkeert, kun je niet even vragen of ze aan de kant wil gaan. Je blijft (on) geduldig staan wachten tot ze door heeft dat je achter haar staat. De seconden lijken uren te duren en je hoofd slacht haar genadeloos af.
Je hoofd, beter gezegd je ego, dicht anderen allerlei vreselijke eigenschappen toe. Er zijn 3 mensen die ik echt ben gaan haten die 10 dagen. Ja ik gebruik het woord haat. Dat is hoe ver het gaat!
Ik slaap op een slaapzaal met 6 anderen. De eerste paar dagen weet ik niet eens met wie, want je mag geen oogcontact maken.
Aan 1 vrouw krijg ik een bloedhekel. Zo laat zij wel eens haar bedlampje per ongeluk aan staan. Aangezien ik iedere vrije seconde die ik heb (en ook tijdens de helft van de meditaties) op bed lig, schijnt het hinderlijk in mijn ogen. Mijn ego zegt dat ze afschuwelijk egoïstisch is, dat ze dat míj aandoet! Alles wat ze doet word vervolgens onder een vergrootglas gelegd. Ze is lui, want ze ligt de hele dag in bed (de arme meid was ziek, en ik vergeet maar even dat ik ook de hele dag in bed lig). Ze houd geen rekening met anderen want ze hoest de hele tijd (dat ze ziek is, vind mijn ego maar bijzaak). Ze denkt alleen maar aan zichzelf want ze komt geregeld te laat opdagen in de meditatiehal en daarnaast draagt ze een heel stom hoedje en heeft ze een te dikke kont.
10 dagen lang moppert mijn ego op haar. De negatieve gedachten zijn doorvermoeiend, maar ik kan er niets tegen doen.
 
Dan is er nog het zuchtende meisje. Vanaf het eerste moment had ik een spuughekel aan haar. Toen ze binnenkwam ging ze op het balkon liggen en zuchtte ze diep. Waarom in godsnaam ging ze daar liggen en waarom zucht ze zo diep?! Waar heeft ze last van? Wat een aansteller!
Ook tijdens het mediteren zucht ze wel eens diep. Verder draagt ze haar haar op een achterlijke hoge staart en raakt ze steeds na het opstaan haar kont aan.
 Mijn ego dicht haar borderline toe. Het diepe zuchten is 1 van de symptomen daarvan. Aandacht trekken en dramatisch doen, dat is wat ze doet.
 
En als laatste hebben we de jonge oude vrouw. Toen zij binnen kwam lopen dacht ik dat ze een jaar of 70 was. Ze droeg een ouderwetse kokerrok, een witte bloes en een oude omaatjes bril. Ook droeg ze een stoffen bloemetjes haarband. Totdat ik haar gezicht eens goed bekeek. Daar was geen rimpel op te zien. Deze oude dame moest iets van 20 jaar oud zijn. Toen ze zich omdraaide zag ik dat ze achter op haar hoofd kaal was. Ze had een driehoek in haar haar geschoren en deze wit geblondeerd. Deze outfit was dus een fashion statement! Ik was eindeloos gefascineerd door haar, en bleef maar naar de driehoek op haar achterhoofd staren. Tegelijk ergerde ik mij dood. Waarom kleedde ze zich als een oude vrouw? Ik heb het nooit kunnen vragen. Op dag 9 zag ik haar in gesprek met de manager en ze leek niet blij, daarna was ze verdwenen.
Meer mensen verdwenen van het ene op het andere moment. Dit waren mensen die het geestelijk niet aan konden, aangezien je hun regelmatig hoorde huilen of hyperventileren tijdens het mediteren.
 
Na de ochtendmeditatie op dag 10 staat er buiten een bord. We mogen weer praten. Een euforisch gevoel trekt door mij heen. De eerste woorden komen aarzelend mijn mond uit, maar dan brand het los. Op de slaapzaal tetteren en kwetteren we erop los. De hele 10 dagen worden doorgenomen. Het blijkt dat iedereen dezelfde gevoelens en frustraties had. En de 2 meiden die ik niet kon uitstaan? Dat bleken onwijs lieve, zorgzame, hartelijke vrouwen te zijn.
 
 
“Zal ik volgend jaar op vakantie naar Nederland gaan? Wat zal het fijn zijn om iedereen weer te zien. Wanneer zal ik dat gaan doen? En via welke maatschappij ga ik mijn ticket boeken. Oh wat mis ik mijn vrienden toch. Wat waren de laatste maanden toch leuk! Weet je nog toen en toen?!”
- De gedachten-
 
Een van de kenmerken van je hoofd is dat het altijd in het verleden of in de toekomst leeft, maar niet in het nu, de realiteit, wil leven.
Aangezien er niks anders te doen is deze 10 dagen, heeft mijn hoofd alle ruimte om als tijdmachine te fungeren. De eerste dagen zijn alle schaamtevolle momenten uit het verleden aan de beurt, en dan met name op het vlak van liefde. De ene pijnlijke herinnering na de ander komt voorbij, exen, ex-scharrels, alles wat maar met verdriet en afwijzing te maken heeft komt voorbij. Mijn ego martelt me. Pijnigt me. En ik krijg er geen grip op.
Dan komen de mooie herinneringen. De favoriet van mijn ego is mijn afscheidsfeest op de grote markt. Mijn ego voed zich met de herinneringen aan alle mensen die er waren, wat ze zeiden en hoe fantastisch ik mij voelde. Daarna volgen de herinneringen aan prachtige vakanties, goeie gesprekken met vrienden en complimenten die ik ooit heb gehad. Tijdens zo’n herinnering voel ik mij fijn, maar erna voel ik mij leeg, eenzaam, verdrietig.
Daarop ziet mijn ego de kans om over de toekomst te fantaseren. Ik zie mezelf op vakantie gaan naar Nederland. Al mijn vrienden verassen met mijn thuiskomst. Wat zullen ze blij zijn om mij te zien! En wanneer zal ik weer in Nederland gaan wonen dan? Zal ik anders direct naar Nieuw Zeeland gaan, zodat ik eerder in Den haag terug ben? Waar zal ik dan gaan werken? Wat zal het fijn zijn om mijn vrienden weer te zien!
Deze gedachten roepen een grote onrust op. Ik wil de plannen nú uitvoeren, maar ik kan niks!
Mijn hoofd tergt mij iedere vrije seconde die ik heb, maar vooral als ik probeer te slapen. Op dag 7 kom ik met het geniale plan om mijzelf voor het slapen gaan een half uur de tijd te geven om al deze pijnlijke en schaamtevolle gedachten de ruimte te geven om mij te folteren. Alleen dit keer heb ik er zelf de controle over, waardoor ze lang niet zo pijnlijk zijn. Mijn ego geeft zich uiteindelijk gewonnen, en voor het eerst slaap ik redelijk op tijd.
Het inzicht waarom mijn ego mij tergt met al deze gedachten zorgt ervoor dat rustiger word in mijn hoofd. Het verlangen naar het verleden, het verlangen naar de toekomst, mijn hoofd kan niet in het nu leven. En ik besef mij dat het geen zin heeft, al deze verlangens naar het verleden of de toekomst. Ze zorgen er alleen maar voor dat ik mij rot voel!
Ik besef mij dat ik eindelijk mijn kinderdroom aan het naleven ben, ik ben op reis! Maar ik voel voornamelijk heimwee, naar het verleden, of verlangen, naar een toekomst terug in Nederland. En de oplossing is het simpel. In het nu leven, niet in het verleden of de toekomst!
 
 
“Ik verveel me! Jezus wat is dit saai! Ik wil niet meer! Ik wil bewegen! Ik wil hier niet zijn. Dit is zo saai! Geef nu maar op! Het is belachelijk wat je aan het doen bent! Slaat helemaal nergens op! Lalalalaaalalalalala. Tuut tuuuuuuut. Hallooooo!! Saaai!!”
- De meditatie-
 
De eerste 3 dagen moeten we ons focussen op de natuurlijke  ademhaling door onze neus. Elke kleine sensatie probeer je te observeren met een “gelijkmoedige geest”. Dit betekent dat je prettige sensaties ervaart zonder verlangen naar het voortbestaan hiervan, en dat je onprettige sensaties ervaart zonder dat je wilt dat deze eindigen. Puur in balans, in het hier en nu. Zonder verlangen, zonder aversie. De sensaties die ik in mijn neus voel zijn kleine prikkelingen, kou, droogte, kriebel, en druk.
10 uur per dag focus je je hierop, om je geest scherp en geconcentreerd te maken. De geest is een wild dier, die getemd moet worden. Maar dag bij dag word ik er beter in. Op dag 4 lukt het mij enkele minuten om zonder gedachten te zijn. Een bevrijding! Deze vorm van meditatie word Anapanasati genoemd.
Op dag 4 leren we de Vipassana meditatietechniek. Vanaf dat moment mogen we tijdens de 3 meditatie-uren in de hal niet meer bewegen. Dit is vreselijk moeilijk want alles in je lichaam doet pijn en schreeuwt om te bewegen. Maar juist door de pijn heen gaan, en deze te observeren alsof het niet jouw pijn is, zorgt ervoor dat je leert omgaan met pijn en verdriet in je leven.
Met deze techniek is het de bedoeling dat je je focust op alle sensaties in je lichaam. Stap voor stap scan je hele lichaam en sta je steeds even stil bij een sensatie. Je observeert deze neutraal, alsof je een dokter bent en iemand anders lichaam onderzoekt. Je reageert hetzelfde op fijne of pijnlijke sensaties. Soms voel je niets. Ook dat is prima. 

Tijdens het moment dat we de Vipassanatechniek leren, komt mijn lichaam in opstand. Ik beweeg continu, kan geen seconde stil zitten. En toch val ik steeds in slaap.
Op een bepaald moment val ik denk ik een seconde of 10 in slaap. Als ik wakker schiet doet alles enorme pijn. En ineens verdwijnt de pijn. Deze verandert in pure sensatie. Het voelt alsof ik uit mijn lichaam getreden ben. Alsof mijn lichaam niet meer bestaat, maar verdwenen is in een draaikolk van sensaties. Het voelt hemels! “Alsjeblieft, laat dit gevoel nog langer duren”. Op het moment dat ik begin te verlangen stopt het abrupt!
Dit geweldige gevoel ervaar ik nog een keer. En een andere keer lijkt het net alsof mijn handen en armen wijd gespreid zijn, terwijl ik weet dat ze samen zijn. Een heel apart en bijzonder gevoel.
Na een aantal keer proberen lukt het mij eindelijk om de pijn te verbijten en 1 uur lang helemaal stil te zitten. Het voelt geweldig, als een enorme overwinning. En vreemd genoeg stopt de pijn direct als de meditatie voorbij is. En dat terwijl de pijn aanvoelde alsof ik mijn knieën en rug zwaar gemarteld werden. Soms was ik zenuwachtig om de meditatie te beginnen. Je gaat toch vrijwillig een martelkamer binnen.
 
Het zijn niet de eerste 3 dagen die het moeilijkst zijn, maar de laatste 3. Ik verveel mij dood. Het mediteren is zo saai! Mijn geest heeft er geen zin meer in en probeert mij op allerlei manieren af te leiden. Ook de pauzes ben ik helemaal beu. Normaal breng ik deze slapend door, maar aangezien ik de laatste 3 dagen beter slaap, val ik maar niet in slaap. Mijn gedachten draaien dezelfde oeverloze cirkels. Het is ontzettend vervelend, want ik kan er helemaal niks mee!
 
 
Ik loop de slaapzaal binnen en zie twee lachende betrapte koppies. De een begint zachtjes te lachen. Ik ga op bed zitten en begin ook zachtjes te lachen. Niet doen, spreek ik mezelf streng toe. Maar dat werkt averechts. Ik proest het uit en krijg de slappe lach. De andere 2 meiden beginnen ook hard te lachen. We hebben de “noble silence” verbroken, een doodzonde! Ik ren naar de badkamer en sluit mij daar een half uur op, tot de meditatiesessie voorbij is.
- Discipline-
 
Je bent verplicht om te mediteren, in de hal of op je kamer. Het is ten strengste verboden om je ergens anders dan deze twee plekken te begeven. Slapen mag ook niet, want voor het weet steek je de anderen op je slaapzaal aan, en slaapt de hele groep.
Ik heb na dag 1 al schijt aan deze regels. Ik besluit dat het mijn keuze is om hier te komen, en het dus ook aan mij is om mij hier wel of niet aan te houden. Iedere dag slaap ik uit, anders blijf ik maar in slaap vallen tijdens de meditatie de rest van de dag en dat kan nooit de bedoeling zijn. Soms maak ik een wandelingetje door de prachtige omgeving tijdens een meditatie-uur. En vooral tijdens de middag maak ik geregeld een dutje. Mijn bed is mijn grootste vriend, al noemt de leraar het de grootste vijand.
Blijkbaar is de manager er om ons aan deze regels te houden. Op dag 5 spreekt ze me aan als ze mij buiten ziet rondlopen, dat dit niet mag, en dat ik naar mijn kamer moet. Ik glimlach lief naar haar, maar van binnen kook ik. Wie is ze wel niet om mij aan te spreken, ik bepaal zelf…
De rest van de dag ben ik boos op haar, tot ik mij bedenk dat ik ja heb gezegd tegen de regels. En het is een beetje hetzelfde als therapie, je kan niet zeggen dat je hulp wilt, en vervolgens niet komen opdraven op de afspraken. Zo werkt het niet.
Maar het lukt mij niet om mij aan de regels te houden, de rebel die ik ben. Dit levert het hoogtepunt van mijn week op. Op een middag doe ik een middagdutje, 2 anderen op mijn slaapzaal volgen mijn voorbeeld. Ineens komt de gedachte in mijn hoofd op “zou de manager ook kamers controleren”. Ik besluit dat ze vast niet zo ver gaat en laat mijn angst om betrapt te worden varen. Dan hoor ik de deur open gaan. Ineens tikt iemand op mijn schouder. Ik schrik enorm en gil! Het is de manager! Bizar dat ik net die gedachte heb, en dat zij vervolgens binnen komt! Zij schrikt van mijn gil en springt wel een meter de lucht in! Ze zegt vervolgens streng dat ik moet gaan mediteren, en dat ik anders mijn gezicht maar even moet wassen.
Ik loop hierop naar de badkamer en ben opgelucht dat ik niet de enige ben die lag te slapen, dat maakt mijn schaamte al minder!
Als ik binnenkom zie ik de 2 andere meiden rechtop hun bed zitten. Zij kunnen elkaar niet zien, maar ik kan hun beide wel zien. Beiden kijken ze mij betrapt aan, met een grote glimlach op hun mond. Ze beginnen te gniffelen en ik gniffel mee. Uiteindelijk schateren we het alle 3 uit en moet ik mij een half uur op de badkamer opsluiten door de slappe lach, de tranen lopen over mijn wangen. Het was heerlijk weer eens voluit te lachen. Op dag 10 zijn we het dan ook alle 3 eens dat dit het hoogtepunt van de week was.
 
“Serieus? Hij gaat chanten? Niet! Oh god, wat zingt hij vals! Waar zingt hij in godsnaam over? Oh dit trek ik niet hoor! Dit is hilarisch. Moet ik dit de rest van de week aanhoren?!”
- De leraar-
 
Iedere sessie in de meditatiehal start met een stuk audio van de leraar S.N. Goenka en de dag eindigt met een dvd op de beamer. Deze man is inmiddels 88 jaar oud, al zijn de opnames denk ik een jaar of 15 oud. De opnames zijn amateuristisch gefilmd en de man ziet er wat sullig uit. Ook is het indiase gechant wat hij aan het begin en op het einde doet hilarisch. Geen idee waar hij over zingt en hij zingt super vals, iedere zin eindigend in een vocal fry.
Maar ik krijg al gauw respect voor de oude man. Niet alleen leert hij ons alles over de meditatietechniek en hoe deze in elkaar steekt (dit doet hij op een zo wetenschappelijk mogelijke manier), ook komen er allerlei mooie verhalen voorbij met prachtige levenslessen. Dit doet hij met de nodige humor, waardoor ik iedere dag naar zijn lessen uitkijk. Ik krijg prachtige inzichten mee, over mijn ego, over mijn zintuigen, over verdriet en pijn, over verlangen en aversie. Over liefde en houden van. Over leven in de realiteit van het nu.
 
 
“Oh nee, mijn tas staat nog op het station, met mijn laptop en mijn portemonnee erin!  Terug in de realiteit! Ademen en dit ongelofelijke rotgevoel observeren. Het zijn tenslotte maar spullen”
- Het vervolg-
 
Mijn tas vond ik terug. Mijn laptop zat er nog in. Mijn portemonnee niet meer.
Deze 10 dagen waren onbeschrijfelijk. Niet de eerste 3 dagen waren het zwaarst, maar de laatste. Tot rust kom je niet. Daar zorgen je gedachten wel voor. Niet praten was best makkelijk. De verveling was de grootste uitdaging.
Voor iedereen was de ervaring anders, al gingen we ook allemaal door dezelfde frustraties heen. Ik voelde mij bevrijd toen ik uit de cursus kwam! Schoongewassen. In het nu. Je hele leven trekt aan je voorbij. Je hele toekomst ook. Je hebt er maar mee te dealen, want je mag niet vertrekken (behalve als je lichamelijke of geestelijke gezondheid in gevaar komt. Je word goed gemonitord door de assistent-leraar en de manager).
Het moeilijkste is het vervolg, iedere dag 2 uur mediteren. Nu, 2 weken later, lukt mij dit niet. Backpacken en mediteren gaat lastig samen. En mediteren is en blijft saai, een beetje zoals naar de sportschool gaan. Van te voren heb je er nooit zin in, maar als je er eenmaal bent, voel je je te gek.
Ik weet, ik voel, dat ik met Vipassana het instrument tot geluk heb. Geluk vanuit jezelf, niet door anderen of door omstandigheden. Je verdrietig voelen komt vaak voort uit verlangen, of gehechtheid naar iets of iemand wat er op dat moment niet is. Of door haat en aversie, wat weer leid tot woede en boosheid en tot andere mensen iets slechts aandoen.
Als je dat met de wortel aanpakt, ben je vrij van deze gevoelens en het gedrag wat eruit voorkomt. Dat is waar deze meditatie omdraait.
Verder heb je instrumenten gekregen om ook door de dag heen te dealen met alle gemakken en ongemakken van het dagelijks leven. Jezelf observeren met een neutrale geest. In het hier en nu leven, met een kleine ego.
 
Het allermooiste is nog dat deze cursus gratis is en over de hele wereld word gegeven. De cursus word gefinancierd door donaties. Dit zorgt ervoor dat je ego klein is. Je kan niet zeuren over eten of je verblijfplaats, want het is een gift. Je bent ontnomen van rechten die je normaal zou claimen. Je voelt je dankbaar dat iemand je dit gegeven hebt. En op de laatste dag mág je zelf een donatie doen. Iemand anders dit kostbare cadeau doen. Kijk op www.dhamma.org voor meer informatie.
 
Hoe kan iets wat onzichtbaar is, het leven en iemands gedrag zo bepalen!  Gedachten, gevoelens, liefde, verlangens, aversie, haat. Als ieder mens dit onder controle zou krijgen, zou de wereld er een stuk mooier uitzien! Daarom heeft S. N. Goenka dit ook voor iedereen toegankelijk gemaakt.